Medezeggenschap is het recht om als betrokkenen mee te beslissen over zaken waarbij je ook daadwerkelijk betrokken bent. De meest bekende vorm is een ondernemingsraad, afgekort OR. Dit is een vertegenwoordiging van werknemers in een organisatie.
Medezeggenschap van medewerkers zoekt de optimale balans tussen het realiseren van de organisatie-doelstellingen, bijvoorbeeld het behalen van een bepaalde productie, en tegelijkertijd het creëren van een werkomgeving die ‘dienend is’ aan de doelstelling van de organisatie. Deze vertegenwoordiging at kan zijn in een bedrijf, zorginstelling, school of (semi) overheid. Deze vorm van Medezeggenschap is formeel vastgelegd in de Wet op de ondernemingsraden (WOR).
Voor organisaties met meer dan vijftig werknemers geldt de verplichting dat zij een ondernemingsraad (OR) in het leven moeten roepen. organisaties met tien tot vijftig werknemers moet een personeelsvertegenwoordiging (PVT) worden ingesteld als de meerderheid van het personeel daarom vraagt. Bij minder dan tien werknemers hoeft de medezeggenschap niet formeel geregeld te worden, maar het mag wel.
Een cliëntenraad is ook een vorm van Medezeggenschap, en is een afvaardiging van een groep cliënten die opkomt voor de gemeenschappelijke belangen van alle cliënten in een zorginstelling. Via de cliëntenraad kunnen de cliënten (patiënten) van de zorginstelling invloed uitoefenen op het beleid van de instelling. Het bestuur van een zorginstelling moet bij het nemen van beslissingen rekening houden met het advies van de cliëntenraad.
Een OR wordt democratisch (dus via een geheime verkiezing, net zoals bijvoorbeeld bij de 2e kamer verkiezingen) gekozen. Meestal is dit voor een periode van 3 of 4 jaar. Om zijn taak goed te kunnen uitvoeren heeft een OR, PVT of ander medezeggenschapsorgaan een aantal rechten zoals adviesrecht, recht op informatie, initiatiefrecht en instemmingsrecht. Met het instemmingsrecht beslist de OR mee over een aantal zaken die betrekking hebben op personele regelingen.
Een OR mag op eigen initiatief voorstellen doen over aangelegenheden van het bedrijf of organisatie. Dat kan gaan over bijvoorbeeld duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers, over scholingsmogelijkheden maar ook bijvoorbeeld over het slimmer organiseren van werkzaamheden.
De OR heeft regelmatig overleg met de directie, dat wordt de overlegvergadering genoemd. In deze vergadering worden specifieke onderwerpen besproken over het bedrijf of onderneming, maar ook algemene ontwikkelingen. De OR of PVT weet wat de werknemers bezighoudt en kunnen de directie hierover rechtstreeks informeren.
Daarnaast kan de OR de directie adviseren over wat er wordt besloten en over hoe het uitgevoerd kan of moet worden. De OR of PVT praat niet alleen over de dagelijkse gang van zaken op de werkvloer maar kan ook bruikbare ideeën van medewerkers voorstellen. Zo kan er worden meegedacht over het bedrijfsbeleid.
Het voordeel van medezeggenschap is dat werknemers zien en ervaren dat er met hun belangen rekening wordt gehouden, bijvoorbeeld dat besluiten ook echt uitvoerbaar zijn. Dat er een rechtstreeks gesprek met directie is over wat er echt leeft op de werkvloer. Inspraak door werknemers bevordert draagvlak voor de uitvoering en draagt daarbij aan de betrokkenheid en motivatie van de werknemers en beïnvloed de werksfeer positief.
In moeilijke tijden kan een OR of PVT een belangrijke rol spelen om de rust in het bedrijf te bewaren. Denk bijvoorbeeld aan een reorganisatie, of een andere verandering die onzekerheid meebrengt voor werknemers. De OR of PVT kan dan advies geven maar ook controleren of gemaakte afspraken daadwerkelijk worden uitgevoerd zoals ze zijn afgesproken en dat er zorgvuldig omgegaan wordt met werknemers.
Wilt u zelf beginnen met een vorm van medezeggenschap in uw organisatie? Lees dan ook eens deze pagina.
Lees ook onderstaande artikelen die in deze reeks verschenen zijn: