Op de meeste social media kanalen, op televisie en in tijdschriften is de nadruk op gezond eten en veel bewegen alom! En ondanks dat het niet heel erg ingewikkeld is om gezonder te leven is ‘al die moeite ervoor doen’ toch een stap te ver. Want wanneer je dan toch besluit in beweging te komen herken je wellicht de volgende gedachten:
Laat mij maar op de bank en kom maar door met een lekker toastje en een wijntje. Ik heb zo hard gewerkt, een beetje rust heb ik wel verdiend. Morgen ga ik echt aan de slag met sporten, maar vandaag heb ik geen energie meer.
Herkenbaar?
De “couch potato” noemen de Amerikanen het. Een persoon of liever gezegd staat van zijn waarbij je op de bank wilt hangen, eten en vooral verder niet veel wilt doen. Het slechte nieuws, we hebben allemaal een couch potato in ons.
Evolutionair gezien zijn onze genen ingesteld op besparen van energie en opslaan als het voorhanden is. Onze energievoorziening in de vorm van voedsel was niet zo zeker in de prehistorie. En als er een holebeer voor je neus stond diende je wel genoeg energie beschikbaar te hebben om er hard voor weg te rennen. Energie sparen is de standaardinstelling van je lichaam. Liever niet onnodig veel bewegen en vooral energie opslaan als het voorhanden is voor later gebruik.
Onze omgeving is sinds de oertijd veranderd. Gelukkig maar, want we hoeven niet meer weg te rennen voor holeberen en als de koelkast leeg is kunnen we op veel plekken van 08.00- 22.00 nog even snel bij de supermarkt langs. Niet meer wegrennen en bijna 24/7 aan eten kunnen komen lijkt geweldig maar brengt andere problemen met zich mee. Het lichaam is de standaardinstelling van besparen niet vergeten en dat zorgt ervoor dat we energie blijven opslaan. En je kunt stellen dat dat wellicht niet erg zou zijn als we ons modebeeld daarop aanpassen. Maar uiterlijk is lang niet de belangrijkste factor. De couch potato in ons ondermijnt langzaam maar zeker onze gezondheid. Allerlei ziektes en kwalen die zich vaak pas op latere leeftijd manifesteren hebben een duidelijke relatie met bewegingsarmoede en overgewicht.
Wellicht wist je dit al, maar het antwoord op de vraag ‘wat nu’ is een stuk lastiger. De meesten van ons hebben moeite met de ‘couch potato’. Actief zijn, dingen doen, aan de slag gaan is vaak het ideaal waar we naartoe leven.
Ik denk dat het anders kan. Het heeft geen zin heeft om de couch potato te bestrijden. Evolutionair gezien leg je het dan altijd af. Vaak wordt er ook heel makkelijk over gedaan: alsof het een kwestie van wilskracht is om van de bank af te komen. “Gewoon wat meer bewegen en wat minder eten” is een veelgehoord advies. Helaas werkt het voor veel mensen niet zo. Je voorraad wilskracht is beperkt. Als je moe bent of last hebt van ongewenste (werk)stress kost dat energie. En wat denkt je lichaam en oerbrein? Er is energie nodig, dus zitten, eten en energie verder opsparen voor noodgevallen. Dat is je instinctieve overlevingsstrategie.
De oplossing? Pas als je die overlevingsstrategie omarmt kan je hem voor je laten werken.
Je kunt je prefrontale cortex - die ratio en bewustzijn in je hersenen aanstuurt - gebruiken om slimme life-hacks in te zetten die je oerbrein voor je laten werken. Je oerbrein kan namelijk niks met rationele oplossingen. Dit is de reden waarom iets weten je niet altijd aanzet tot een andere actie. Maar je oerbrein is bijvoorbeeld wél dol op anderen (sociaal contact) en op belonen (dopamine). Daarom werkt afspreken om samen van de bank af te komen (lunchwandeling met collega’s) en jezelf vervolgens te belonen met ‘punten’ (dat mogen ook stickers op een A4'tje op de koelkast zijn) goed voor je brein. Veel gezondheidsapps werken ook met dit soort principes.
Een mooi voorbeeld is de app “ommetje” van de hersenstichting.
