In dit artikel legt, onlangs gepensioneerd ex-collega, Hetty je uit wat je te wachten staat als je met pensioen gaat.
Jarenlang heb ik me ermee bezig gehouden, als trainer pensioen in zicht. En nu? Nu ga ik zelf met pensioen….
Stoppen met werken kun je onderverdelen in twee processen die regelmatig door elkaar heen lopen. Op het ene moment ben je meer met praktische zaken bezig en het volgende met de emotionele.
Het ene gaat over feitelijke zaken zoals financiën. Zelf uitrekenen wat je financiële toekomst is of via het pensioenfonds, je werkgever of je financiële adviseur. Als je besloten hebt dat je met het financiële plaatje kunt rondkomen, en hebt gekozen om te stoppen, kun je je gaan richten op de overdracht van je werk.
Wordt er überhaupt een opvolger gezocht en kun je deze inwerken of wordt de urgentie pas op het laatste moment duidelijk en kun je niet of bijna niets meer overdragen? Maak je een overdrachtsdocument? Wanneer ga je opruimen? Je papieren en je computer. Heb je een laptop of telefoon van je werk, moet je deze vervangen? En dan staat er op een gegeven moment een datum vast.
Voordeel van een 'staande' datum is dat het dan 'echt' wordt. Zolang het een vaag voornemen is, hoef je nog niet echt iets te ondernemen.
Hoe ga je je afscheid vormgeven? Gá je überhaupt afscheid van je werk nemen? Wacht je af totdat anderen het initiatief nemen of neem je de regie in handen? Het is best ongemakkelijk om je collega’s en/of leidinggevende te vragen of ze iets gaan organiseren, maar het is ook fijn om het te weten.
De materiële situatie is natuurlijk zeer belangrijk, als dat op een rijtje staat kunnen ook andere aspecten aan bod komen, zoals de overgang van werkende naar gepensioneerd zijn. En wat betekent stoppen met werken voor je sociale relaties, je waarde en inspiratie, voor je dagindeling en je daginvulling?
Of je wilt of niet, het is een verandering, een transitie van de ene situatie naar de andere.
Je gaat stoppen met je werk. Maar is het een 'moet' of een 'wil'? Het kan zijn omdat het moet, bijvoorbeeld omdat je de AOW-leeftijd hebt bereikt of omdat je gezondheid het van je vereist. Het kan ook zijn dat je wilt stoppen. Omdat je nu andere dingen wilt doen, waar je niet genoeg tijd voor hebt gehad. Of omdat de baan, zoals jij het belangrijk vindt om in te vullen, niet meer zo gedaan kan worden.
In deze fase dringt langzaam door wat het betekent om te stoppen met werken. Er is de opluchting van dingen die niet meer hoeven en die je graag loslaat, zoals stress en onrust. De beslissingen van anderen waar je niet altijd achter staat.
Maar je gaat ook voelen wat je gaat missen, de fijne collega’s, de humor, het betekenisvolle, de afwisseling, de uitdaging en het doorgeven van kennis aan collega’s.
Tegelijkertijd dringt het lonkende perspectief door van de vrijheid, dat je straks helemaal zelf kunt beslissen over je eigen tijd, je eigen ritme, kunt opstaan wanneer jij dat wilt, naar bed gaat wanneer jij er zin in hebt, kortom niet gedicteerd worden door werktijden. Je kunt heerlijk relaxen en "niets doen". Je hebt meer tijd voor je hobby’s, voor familie, vrienden en gezin.
Maar het kan ook een dubbel gevoel opleveren. Zitten mijn partner en ik elkaar niet te veel in de weg? Ga ik me vervelen? Heb ik wel genoeg te doen? Word ik niet te lui? Kom ik nog wel op tijd mijn bed uit? Hoe houd ik mijn geest scherp? Als 'ze' (kinderen, vrienden) maar niet te veel beslag op mijn tijd gaan leggen!
Dit is de fase waarin je afscheid genomen hebt van je werk. De receptie is voorbij, het etentje zit erop. De nieuwe situatie dient zich aan en kan zich kenmerken door verwarring. Je kunt je onrustig of ongemakkelijk voelen, want je had je zo verheugd op de vrijheid en nu valt het tegen. Dat kan je toch tegen niemand zeggen en je vindt het zelf eigenlijk ook niet te verklaren.
Of omdat je er sowieso al een beetje tegen opzag. Van de ene dag op de andere is het contact met je collega’s niet meer vanzelfsprekend. Helemaal begrijpelijk, want de oude routines zijn weg en je hebt tijd nodig om nieuwe routines te vinden.
In deze fase kan duidelijk worden wat nog niet helemaal goed zit. De nieuwe dagindeling is nog niet helder, want wil je vroeg opstaan, of blijf je lekker liggen? In deze fase kunnen ook irritaties opspelen. Je partner doet iets heel anders dan hetgeen je verwacht had.
Of als je alleen leeft, merk je dat je niet toekomt aan dat wat je je voorgenomen had. De motivatie is er uit.
Er zijn mensen die zeggen: "toen ik stopte met werken moest ik mezelf opnieuw uitvinden".
Dit is de fase waarin je kunt experimenteren en nieuwe dingen uitproberen en leren. Van een nieuwe hobby, studie tot een nieuw gerecht uitproberen. En doe je dit samen of alleen?
Maar ook experimenteren met je dagindeling, wat vind je het prettigst, iets later opstaan dan je gewend was, of dezelfde tijd aanhouden? Hoe laat eet je? Drink je samen koffie in de ochtend, en ontbijt en lunch je samen? Wat doe je aan beweging? Het zijn vragen waar je in de loop van de tijd antwoorden op gaat vinden.
Deze laatste fase is een nieuw begin. Er zijn nieuwe routines ontstaan, met andere woorden je bent gewend aan je nieuwe status: gepensioneerd zijn. Als je met een partner leeft, kan het zijn dat de fases niet geheel synchroon lopen. Jij bent nog niet gewend aan je 'nieuwe' status, je partner wel. Of andersom. Het is belangrijk om met enige regelmaat even met elkaar bij te praten: hoe staat het ervoor? Wat vinden we ervan? Hoe bevalt het 'nieuwe' leven je?
Je kunt dit afdoen met "ik ga thuis toch geen evaluatiegesprek voeren". En toch is dit door de deelnemers die ik in al die jaren heb mogen trainen en begeleiden een van de beste manieren om deze fase samen goed door te gaan.
Veel vragen hebben en niet altijd een antwoord. En dat ga ik nu de komende periode uitvinden. Ik kan mooi mijn 'eigen' adviezen opvolgen.
Ga jij net als ik ook (binnenkort) met pensioen? Het kan heel fijn zijn om het met generatiegenoten, soortgenoten of hoe je ze ook noemen wilt, over deze veranderingen te hebben. Zelf heb ik dat als pensioen in zicht trainer als heel waardevol ervaren. Vooral ook om anderen ideeën, inzichten en voornemens te bespreken.