Dit artikel is geschreven door onze oud-collega Anneroos Gerritsen die kortgeleden zelf met pensioen is gegaan.
Wat is de eerste associatie bij het échte moment van afscheid nemen van iemand die gaat stoppen met zijn of haar betaalde baan? Vervelende toespraken door mensen die niemand eigenlijk wil horen? Eindeloze recepties waar mensen zich vol laten lopen, terwijl zij de gepensioneerde amper kennen? Of denk je als HR aan de belangrijke momenten waarbij iemand iets betekent heeft voor de organisatie?
Tijdens mijn Pensioen in Zicht-cursussen besteed ik altijd aandacht aan wat deelnemers geleerd hebben in hun werkverleden naast de focus op de toekomst na hun pensionering. Ook is er aandacht voor het feitelijke afscheidsmoment. En steeds vaker merk ik tijdens die bespreking dat dat moment van afscheid nemen belangrijker is dan mensen in eerste instantie wellicht denken. Dit moment verdient vanuit HR dan ook meer aandacht.
Wat ik in toenemende mate merk, is dat er door deelnemers heel verschillend over het feitelijke afscheid wordt gedacht. Dat is natuurlijk ook wel logisch, want ieder mens is anders. De deelnemers die ik begeleid, hebben zelf vaak een lang werkverleden bij hun organisatie terwijl hun managers er vaak veel korter werken. Ook de HR-afdelingen worden vaak ‘bemand’ en ‘bevrouwd’ door veel jongere medewerkers. Zij worden met veel geconfronteerd, waardoor hun focus vaak minder op jubilea of afscheid van gepensioneerden ligt.
De meeste van mijn deelnemers staan nog zo’n half jaar voor hun werkafscheid, sommigen hebben dit al achter de rug. Een mooie combinatie. Als ik het over het feitelijke afscheid heb, komen veel verschillende reacties los. Eén deelnemer vertelde mij ooit, dat hij geen afscheid wilde houden omdat hij de laatste jaren een nieuwe manager had waarmee hij niet door een deur kon.
Een andere deelnemer was gevraagd of hij na zijn pensionering nog een project af zou willen maken. Nadat hij dat had gedaan, werd zijn afscheid na 38 jaar werken bij dat bedrijf gewoon vergeten. Veel van zijn oude collega’s waren er niet meer of overgeplaatst. De man kon het niet droog houden toen hij het vertelde, terwijl dit al zeven jaar geleden gespeeld had!
Weer een ander vertelde dat hij in een soort van keurslijf afscheid moest nemen; met meerdere mensen tegelijkertijd. Dat paste niet bij hem en dat had hij dus niet gedaan. Eén deelneemster vertelde mij in tranen dat ze al een tijdje in de ziektewet zat en dat ze dacht dat iedereen haar wel vergeten zou zijn; dus waarom nog afscheid nemen?
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Naast deze en andere heel verdrietige afscheidsverhalen, heb ik in al die jaren natuurlijk ook prachtige verhalen gehoord van waar het heel goed ging. Bij sommigen zelfs nadat ze eerst hadden bedacht geen afscheid te nemen, maar er door hun omgeving toe gezet waren!
Wat ik er uit heb geleerd, is dat het absoluut belangrijk en ook nóódzakelijk is om écht goed afscheid te nemen. Om fris aan de nieuwe fase in het leven te gaan beginnen. Dat bewijzen de emoties uit de voorbeelden wel. Als je als organisatie en HR-afdeling voor ‘goed werkgeverschap’ staat, is dit een vereiste.
Het is dus belangrijk voor een medewerker om goed afscheid te nemen. Het is dan ook belangrijk dat de medewerker zélf zijn of haar eigen gedachten laat gaan over het afscheid dat komen gaat en hier zeggenschap in heeft. Als HR kun je dit goed begeleiden door de volgende vragen te stellen:
Het beste is dat de medewerker zich voorstelt hoe het afscheid was, als het de dag erna is. Hoe kijkt hij of zij dan terug? Wie was er op het afscheid? En hoe zag het eruit? De ervaring leert dat dat echt belangrijke zaken zijn, zodat er afscheid kan worden genomen op een voor de medewerker passende wijze. Dit voorkomt dat de medewerker zich in de kou voelt gelaten door de organisatie die hij of zij zoveel jaren misschien wel als zijn ‘thuis’ heeft beschouwd. Goed afscheid nemen helpt de medewerker vooruit te denken en te kijken naar de nieuwe toekomst.
Als trainer bij Odyssee Pensioen in Zicht besteed ik dan ook altijd aandacht in het programma aan deze vragen en hoe de deelnemers afscheid denken te nemen van hun werk. Regelmatig krijg ik mailtjes van oud- deelnemers die me vertellen dat zij, dankzij de cursus en de tips, tóch hun afscheid hebben gevierd en daar erg blij over waren. Ze waren klaar voor hun nieuwe toekomst! Als dat geen goed werkgeverschap is?
Een goed afscheid past dus in een kader van volwaardig personeelsbeleid. Eigenlijk de hele Pensioen in Zicht-cursus, die deelnemers voorbereid op hun nieuwe toekomst.